Από τη ρούμπα στη σύγχρονη κουβανέζικη πολυρρυθμία

To μεγάλο νησί της Κούβας, μαζί με τη χερσόνησο της Μπαΐα στη Βραζιλία, είναι το σπουδαιότερο χωνευτήρι αφρικανικών παραδόσεων στον Νέο Κόσμο. Και η ρούμπα είναι αναμφίβολα η μουσική ταυτότητα της Κούβας. Δεν πρόκειται για ένα απλό ρυθμικό μοτίβο αλλά για ένα ολόκληρο σύμπλεγμα ρυθμών, τραγουδιστικών και χορευτικών σχημάτων, που γνωρίζει πολλές παραλλαγές κι εξελίσσεται διαρκώς. Στη βάση της αναγνωρίζονται αφρικανικές μορφές μουσική-και-χορού όπως το αμπακουά και το γιούκα, και τα ισπανικά coros de clave. Φωνητικός αυτοσχεδιασμός, περίτεχνες χορευτικές φιγούρες και πολυρρυθμικός τυμπανισμός είναι τα χαρακτηριστικά όλων των μορφών ρούμπα. Παρότι παίζεται κυρίως σε ζυγά μέτρα (2/4, 4/4, κοκ.), ενσωματώνει συνήθως ένα δευτερεύον τριπλό μέτρο (9/8, 3/4, κ.ά.). Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα χρησιμοποιούνταν cajones (ξύλινα κουτιά) ως κρουστά όργανα, που αργότερα αντικαταστάθηκαν από τις tumbadoras (κόνγκα ντραμς).

Ο πιανίστας και συνθέτης Omar Sosa (γεν. 1965) είναι μια εντυπωσιακή περίπτωση σύγχρονου Κουβανού δημιουργού, με διεθνή σταδιοδρομία και ακτινοβολία. Το έργο του, ρυθμικά βασισμένο (ξεκίνησε παίζοντας μαρίμπα), παρουσιάζει μεγάλη συνθετότητα και ενσωματώνει πολλά είδη και ύφη, εξερευνώντας ακούραστα νέους δρόμους σε αυτό που ονόμασαν Latin-jazz. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι μια κιβωτός των ρυθμών και παραδόσεων, όχι μόνο μουσικών, της ιδιαίτερης πατρίδας του. Τεκμήριο αδιάψευστο ο δίσκος Ceremony που παρουσιάζουμε εδώ, ηχογράφηση του 2007-8 για μεγάλη ορχήστρα: ένα πυρακτωμένο όργιο ρυθμών που δένει την παραδοσιακή κουβανέζικη πολυρρυθμία με σύγχρονα πολυτονικά ακούσματα, ποτισμένο από το πνεύμα και τις αναφορές της Σαντερία – της τελετουργικής και πνευματοληπτικής λατρείας θεοτήτων Γιορούμπα, που είναι επίσης στοιχείο ταυτότητας του μεγάλου νησιού της Καραϊβικής.

Omar Sosa & The NDR Big Band – Ceremony

01. Llegada Con Elegba 3:05
02. Chango en Esmeraldas 6:19
03. Danzon de Tus Ojos 7:30
04. Yemaya en Agua Larga 6:37
05. Luz en el Cielo 8:41
06. Cha Con Marimba 5:43
07. Mi Tradicion 6:28
08. Carambaba 7:53
09. Monkuru 7:07
10. Salida Con Elegba 2:56