Caetano Veloso - Noites do Norte

Ήταν ίσως παράλειψη να μην έχουμε παρουσιάσει ως τώρα τον μεγάλο ποιητή-τραγουδοποιό τής Βραζιλίας Caetano Viana Telles Veloso. Γεννήθηκε το 1942 σε μια μικρή πόλη τής Μπαΐα, στις άγονες και φτωχές περιοχές τής Βορειοανατολικής Βραζιλίας οι οποίες υπήρξαν θέατρο τόσων και τόσων εξεγέρσεων και κινημάτων, ανάμεσα στην κοινωνική ληστεία και τον λαϊκό μεσσιανισμό (που τους μυθικούς ήρωές τους ύμνησε στις ταινίες του ο Glauber Rocha), μέχρι τις πρώτες δεκαετίες τού εικοστού αιώνα. Ο Veloso έγινε ευρύτερα γνωστός όταν, στις αρχές τής βραζιλιανής δικτατορίας στη δεκαετία τού ’60, πρωτοστάτησε στη δημιουργία —μαζί με μια χούφτα μουσικών και καλλιτεχνών, στους οποίους περιλαμβανόταν η αδελφή του Maria Bethânia— του μουσικού κινήματος που ονομάστηκε «tropicalismo», επεκτεινόμενο επίσης στην ποίηση και στο θέατρο. Για την πολιτική δράση και τους στίχους του συνελήφθη και, μαζί με τον επίσης σπουδαίο τραγουδοποιό Gilbert Gil (που αργότερα χρημάτισε υπουργός πολιτισμού στην κυβέρνηση Λούλα), φυλακίστηκε το 1969· εν συνεχεία εξορίστηκαν από τη χώρα τους κι έζησαν δύο χρόνια στο Λονδίνο. Το 1972 ο Veloso επέστρεψε και ξανάρχισε να ηχογραφεί και να παίζει. Η δημοτικότητά του υπήρξε τεράστια έκτοτε, και παραμένει ώς σήμερα ένα ορόσημο και γόνιμη πηγή έμπνευσης για όλες τις νεώτερες γενιές βραζιλιανών καλλιτεχνών.

Ο δίσκος «Νύχτες τού Βορρά», που ηχογραφήθηκε το 2000, έχει ως κεντρικό θέμα του μια εμπειρία που είναι ακόμα ιστορικά νωπή στη Βραζιλία: την εμπειρία τής δουλείας. Ο τίτλος είναι παρμένος από ένα κείμενο του βραζιλιανού πολιτικού που υπερασπίστηκε σθεναρά την κατάργηση της δουλείας Joaquim Nabuco (1849-1910). Το πρώτο μισό τού δίσκου αναφέρεται αποκλειστικά σε αυτό το θέμα, για να διακλαδωθεί εν συνεχεία σε ποιητικούς αναστοχασμούς πάνω σε διάφορες άλλες όψεις τής ζωής στη Βραζιλία (αλλά και της ζωής εν γένει). Η «13^η Μαΐου» μνημονεύει τις γιορτές που οργανώθηκαν για την ημέρα τής επίσημης κατάργησης της δουλείας από την πριγκίπισσα Ισαβέλλα στη διάρκεια της σύντομης αντιβασιλείας της· «Ζούμπι» είναι το ψευδώνυμο του επαναστάτη ηγέτη των σκλάβων Jorge Benjor, που τον δέκατο έβδομο αιώνα δημιούργησαν ένα κράτος απελεύθερων σκλάβων στην κεντρική Βραζιλία, στον οποίον αφιερώνεται το ομώνυμο κομμάτι· όλα τα τραγούδια βρίθουν από αναφορές αφροβραζιλιανών θεοτήτων και τελετών, και από το λεξιλόγιο Γιουρούμπα που είναι η γλώσσα την οποία μιλούσαν οι περισσότεροι σκλάβοι τής χώρας. Οι παραδοσιακές πολυρρυθμίες που χαρακτηρίζουν και τα προηγούμενα έργα τού Veloso, μοτίβα ρωμαλέου ροκ, πορτογαλικές κιθάρες και απηχήσεις τού τραγουδιστικού ύφους φάντου που εισήχθη από την Πορτογαλία την αποικιακή περίοδο, σμίγουν με ιδιόμορφα ψυχεδελικά εφφέ δίνοντας ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα του tropicalismo στις πιο εμπνευσμένες στιγμές του, εκτελεσμένο από ένα επιτελείο δεινών μουσικών συνεργατών τού Caetano Veloso.

1. Zera a Reza (05:08)
2. Noites do Norte (02:46)
3. 13 de Maio (03:36)
4. Zumbi (04:56)
5. Rock’n’Raul (05:16)
6. Michelangelo Antonioni (03:44)
7. Cantiga de Boi (04:47)
8. Cobra Coral (04:15)
9. la (03:52)
10.  Meu Rio (04:32)
11. Sou Seu Sabiá (04:43)
12. Tempestades Solares (03:01)