Ζώντας σήμερα στιγμές ολοκληρωτικού αποκλεισμού που θυμίζουν όχι πλέον Βαϊμάρη αλλά τα πρώτα χρόνια τής ναζιστικής διακυβέρνησης, αξίζει να θυμηθούμε ένα μουσικό στιγμιότυπο από εκείνη την εποχή: την όπερα Jonny Spielt Auf (θα μπορούσε κάπως ελεύθερα ν’ αποδοθεί «Το παιχνίδι τού Τζόννυ») του Ernst Křenek (1900-1991) και τις περιπέτειές της.
Ο Ernst Heinrich Křenek, αυστριακός συνθέτης τσεχικής καταγωγής, υπήρξε από τους σημαντικότερους πρωτοπόρους και πειραματιστές τού μεσοπολέμου· εξερεύνησε την ατονικότητα και άλλα νεωτερικά ύφη, έγραψε βιβλία για τη μουσική και, μετά το 1938 αφότου εγκαταστάθηκε πρόσφυγας στις ΗΠΑ, δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά.
Το 1927 ο Křenek παρουσίασε την όπερα Jonny Spielt Auf σε γερμανικούς στίχους (γραμμένους από τον ίδιο): την «picaresque» ιστορία ενός μαύρου μουσικού που περιοδεύει στην Ευρώπη, ξελογιάζει γυναίκες και κλέβει ένα πανάκριβο βιολί –τυπικό δείγμα τής πολιτισμικής ελευθεριότητας που χαρακτήριζε τη «χρυσή εποχή» τής Δημοκρατίας τής Βαϊμάρης. Η εξιστόρηση ήταν το κατάλληλο πρόσχημα για να πειραματιστεί ο συνθέτης με τζαζ στοιχεία, τα οποία είχαν κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών ευρωπαίων συνθετών τής περιόδου (και είχαν ευφάνταστα ενσωματωθεί, μεταξύ άλλων στο θέατρο του Μπρεχτ). Μέχρι το 1933 η όπερα παίχτηκε 421 φορές σε διάφορες σκηνές, και η επιτυχία της εξασφάλισε στον δημιουργό της αρκετά έσοδα ώστε ν’ αφιερωθεί αποκλειστικά στη σύνθεση. Προκάλεσε όμως την εχθρότητα των ναζί, και μετά την κατάληψη της εξουσίας απαγορεύτηκε παντού, όλες οι δημόσιες παραστάσεις του Křenek ακυρώθηκαν και ο ίδιος αντιμετώπισε απειλές και αποκλεισμούς. Το έργο περιελήφθη στο περίφημο κατάλογο της επονομαζόμενης «Entartete Musik» («Εκφυλισμένη μουσική»), για την οποία λειτούργησε ως ιδεοτυπικό δείγμα.
Πολλές εκδοχές τού Jonny Spielt Auf έχουν παρουσιαστεί έκτοτε, ολόκληρες και συντομευμένες (το πρωτότυπο έργο διαρκούσε 2 ώρες) στην Αμερική και στην Ευρώπη. Η εκδοχή που παρουσιάζουμε εδώ —ηχογράφηση του 2008 για τη σειρά Vanguard Classics— είναι ένα απάνθισμα παιγμένο από την Vienna State Opera Orchestra σε διεύθυνση Heinrich Hollreiser, με τους Lucia Popp, Evelyn Lear, Gerd Feldhoff, Leo Heppe και Thomas Stewart στους βασικούς ρόλους.
Tracks
01. By the Glacier, Central Europe
02. In a Police Car
03. Train Station
04. A Hotel Room In Paris; Daniello Meets Anita
05. Anita's Room, Near the Glacier
06. Max Exits; Jonny Climbs In Through Window
07. By the Glacier
08. The Hotel Terrace
09. Train Station Platform
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου